Po zakończeniu działań wojennych zrezygnował z kariery naukowej na rzecz działalności wojskowej. W 1924r. ukończył kurs doszkoleniowy w Wyższej Szkole Wojennej uzyskując stopień podpułkownika dyplomowanego. Pełnił szereg odpowiedzialnych stanowisk:

• szef ekspozytury Oddziału II Sztabu Generalnego we Lwowie (1929-1927),
• zastępca dowódcy 76 pułku piechoty w Grodnie (1927-1928),
• dowódca 81 pułku piechoty im. Stefana Batorego w Grodnie (1929-1935),
• dowódca piechoty dywizyjnej 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie,
• dowódca 10 Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej i pierwszej polskiej jednostki pancerno-motorowej (1939)

We wrześniu 1939r. 10 Brygada (“Czarna Brygada”) osłaniała odwrót Armii “Kraków” zadając Niemcom duże straty pod: Jordanowem, Węgierską Górą, Łańcutem i Rzeszowem. Nie widząc szans na dalszą efektywną walkę w kraju pułkownik Maczek ze swoimi żołnierzami przekroczył granicę węgierską i przedostał się do Francji. Z kampanii wrześniowej wyciągnął następujące wniosek:

“Niemcy pokonali nas nie swoją odwagą, nawet nie liczbą, ale techniką, motorem, czołgiem – musimy więc wyciągnąć z tego doświadczenia wnioski, musimy sami uzbroić się w motor i czołg”.

Za walki wrześniowe został mianowany na generała brygady i objął dowództwo nad 10 Brygadą. Na czele tej jednostki bierze udział w kampanii francuskiej 1940r. zadając Niemcom duże straty pod Campaubert - Mintigivrux oraz Montbard. Po kapitulacji Francji – przez Tunis, francuskie Maroko i Gibraltar udał się do Anglii, gdzie generał Władysław Sikorski tworzył Polskie Siły Zbrojne.

Maczek ponownie dowodził 10 Brygadą kawalerii Zmotoryzowanej, a od 1942 I-wszą Dywizją Pancerną. Latem 1944 roku rozpoczęła się dla generała ostatnia w życiu kampania wojenna, zwana aliancką. 1 sierpnia 1944r. I-wsza Dywizja Pancerna wylądowała na plażach Normandii. W związku z tym wydarzeniem wystosował okolicznościowy rozkaz do swoich żołnierzy:

“Po czterech latach jesteśmy znów we Francji. Wyładowaliśmy się na wolnej ziemi francuskiej, aby u boku Anglii i Ameryki bić się dla sprawy polskiej. Jesteśmy dumni, bo przez 5 lat wojny nie załamaliśmy się i nie złożyliśmy broni. Przeciwnie żmudną i wytrwałą pracą stworzyliśmy dywizję pancerną, pierwszą w historii naszej armii. Ta dywizja staje dziś na polu bitwy naprzeciw tych, którzy ogłaszali całemu światu, że przestaliśmy istnieć.”

I-wsza Dywizja wyzwalała północną Francję, Belgię i Holandię. Szlak bojowy wiódł ją przez: Falaise, Chambois, St. Omer, Abbeville, Ypres, Tielt, Gent, Axel, Canal, Baarle Nassau, Bredę, Kanał Marc i Moordik. Żołnierze walczyli dzielnie pamiętając słowa swojego dowódcy:

“I pamiętajcie wszyscy o jednym. Żołnierz polski bije się o wolność wielu narodów, ale umiera tylko dla Polski”.

W bitwie pod Falaise, dzięki waleczności żołnierzy i talentowi dowódczemu Maczka, I-wsza Dywizja uniemożliwiła wyjście z okrążenia niemieckim dywizjom pancernym. Zajęcie Bredy było typowym manewrem oskrzydlającym i oszczędzającym miasto od zniszczenia. Za co, jej mieszkańcy są generałowi do dziś wdzięczni – nadając mu honorowe obywatelstwo miasta. Dywizja Pancerna swój chlubny i waleczny marsz zakończyła na ziemi niemieckiej zdobywając główną bazę floty niemieckiej Wihelmshaven, a generał został dowódcą I-wszego Korpusu Polskiego w Anglii.

Po rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych na zachodzie generał dywizji Stanisław Maczek zamieszkał w Edynburgu w Szkocji, gdzie poświęcił się działalności patriotycznej i kombatanckiej. Władze komunistyczne w Polsce pozbawiły go obywatelstwa polskiego i zakazały publikacji o nim. Przebywając na przymusowej emigracji żył skromnie, a gdy jego fundusz emerytalny zbankrutował zmuszony został do pracy. Mimo to, zawsze pamiętał o swojej pierwszej ojczyźnie i swoich żołnierzach. Dla nich pozostał do końca ukochanym "“Bacą"” Pod koniec życia mianowany został na generała broni.

Zmarł 11 grudnia 1994r. w Edynburgu w Szkocji, a pochowany został na Polskim Cmentarzu Wojskowym w Bredzie w Holandii. Odznaczony był najwyższymi odznaczeniami alianckimi i polskimi. Ale najwyższym wyróżnieniem dla niego jest to, że jako wielki żołnierz i patriota wszedł na stałe do najnowszej historii Polski oraz Europy. We Francji, Belgii i Holandii ulice, place i skwery noszą jego imię, a w Polsce jest nadal postacią mało znaną, by nie rzec zapomnianą. W związku z tym jawi się pytanie:

- Do kiedy będzie trwała ta zmowa milczenia wobec generała Stanisława Maczka. Generała, który nie przegrał żadnej bitwy z Niemcami.

 

 

Bibliografia:

Maczek Stanisław, Od podwody do czołga, Lublin 1990
Mierzwiński Zbigniew, Generałowie II Rzeczypospolitej, Warszawa 1990
Kryska-Karski T., Żurakowski Sł., Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1999
Englert L. J., Barbarski K., Generał Maczek i żołnierze 1 Dywizji Pancernej, Londyn 1992